programma
Dag van de filosofie
5.4.2025
april 2025
Column 'Het moet mij een zorg wezen' / 13 - 13.30 u
Jean Paul Van Bendegem trapt de dag af met zijn column 'Het moet mij een zorg wezen'. In het woord ‘zorg’ komt de hele filosofie samen. Metafysica: bestaat zorg op zich? Zijn er zorgen zoals er stoelen zijn? Epistemologie: wat is het om zorg te kennen? Als ik mij zorgen maak, wat weet ik dan? Ethica: is zorgzaam zijn een deugd of niet? Hoe ga je om met een rotzorg? Esthetica: hoe mooi is het om iemand te zien zorgen voor een ander? Hoe mooi (of juist niet) is het zorgeloze leven? Allemaal zorgvragen die met zorg dienen beantwoord te worden.
zwarte zaal
Optimisme zonder hoop. Hoe gelukkig te zijn in een ongelukkige wereld? / Alicja Gescinska interviewt Tommy Wieringa / 13.30 -14.45 U
In het essay van de Maand van de Filosofie, 'Optimisme zonder hoop', laat Tommy Wieringa zien hoe de wereld een onherbergzame plaats is geworden, waarin veel mensen hun vertrouwen in de toekomst hebben verloren. Terwijl het van wijsheid getuigt om je daden af te stemmen op de generaties na jou, handelen onze politieke leiders vooral in de geest van opportunisme en kortetermijndenken. Nu de gevolgen van de klimaatcrisis steeds zichtbaarder worden en de maatschappelijke onrust toeneemt, staan we er grotendeels alleen voor. Hoe in zo’n wereld kinderen groot te brengen en de moed te vinden om de goede dingen te blijven doen, daarover gaat hij in gesprek met filosoof Alicja Gescinska.
zwarte zaal
15 - 16.30 u
Je kiest bij inschrijving één van de sessies uit dit tijdsblok.
An ethic of care:
A conversation with Joan Tronto / Livestream
De gerenommeerde feministische denker Joan Tronto zal ons inleiden in de belangrijkste dimensies van haar filosofisch werk over zorg, politiek en moraliteit. De voordracht van Joan Tronto wordt gevolgd door een gesprek met Seppe Segers.
Opgelet: Dit gesprek wordt live gestreamd en er wordt Engels gesproken.
Moderator: Seppe Segers
zwarte zaal
Belichaamd luisteren als denken in beweging: zorg en verbinding via de zintuigen / interactieve lezing
In deze interactieve lezing/workshop onderzoeken we door middel van een paar filmfragmenten en ervaringen uit de dagelijkse praktijk, hoe we ons met onszelf en anderen verbinden. Dit met een focus op luisteren, bewogen worden en meebewegen.
Vanuit een fenomenologisch kader benaderen we vragen als: ‘Wat is denken in beweging? Wat is het belang van resonantie? Wat is het belang van bewogen worden en meebewegen? Welke rol speelt het lichaam in ervaring, perceptie en denken?’
Verwacht je aan een boeiende lezing/workshop met een mix van ervaren, denken en spreken.
Moderator: Bas Matthynssens
fotostudio 1
panelgesprek 'zorgzaam verzet'
cirque
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
Zorg roept vaak associaties op met zachtheid, terughoudendheid en misschien zelfs volgzaamheid. Maar kan ‘zorg’ ook een vorm van verzet zijn?
In dit panelgesprek gaan we aan de slag met de notie ‘zorgzaam verzet’. Verzet is meer dan ooit nodig, maar kan je ook op een zorgzame manier verzetten? Zorgzaam voor je omgeving? Zorgzaam voor de samenleving? Zorgzaam voor de activisten zelf?
Moderator: Sigrid Wallaert
cirque
zorgzaam verzet / panelgesprek
In het geval van crisis moet de filosofie een kritiek geven, zo luidt het inzicht van Kant. Het is de zorg die ze kan geven, zodat we vrij kunnen denken en handelen. Maar als de filosofische zorg een vertroosting is, kun je je afvragen wat ze mag hopen te remediëren. Wereldwijd lijken de kritiek en het kritische vermogen omringd door een waas van profylactische wanhoop, maakt kantiaans optimisme plaats voor trumpiaanse argwaan. Als we kunnen stellen dat de huidige kritiek massaal verworpen wordt, de kritiek dus zelf in crisis is, dan moeten we durven vragen: willen we wel genezen?
Moderator: Nicolas Terrie
zwarte zaal
Willen we wel genezen? / debat
In het geval van crisis moet de filosofie een kritiek geven, zo luidt het inzicht van Kant. Het is de zorg die ze kan geven, zodat we vrij kunnen denken en handelen. Maar als de filosofische zorg een vertroosting is, kun je je afvragen wat ze mag hopen te remediëren. Wereldwijd lijken de kritiek en het kritische vermogen omringd door een waas van profylactische wanhoop, maakt kantiaans optimisme plaats voor trumpiaanse argwaan. Als we kunnen stellen dat de huidige kritiek massaal verworpen wordt, de kritiek dus zelf in crisis is, dan moeten we durven vragen: willen we wel genezen?
Moderator: Nicolas Terrie
zwarte zaal
Willen we wel genezen? / debat
Michel Foucault over zelfzorg en zorg voor de ander. Leren van de Grieken? / Lezing
Michel Foucault bracht in zijn laatste boeken, Het gebruik van de lust en De zorg voor zichzelf, het ethos in het klassieke Griekenland en het hellenisme in kaart. Hij typeert de Griekse ethiek als een bestaansesthetiek. In het hellenisme staat de zorg voor zichzelf en anderen centraal.
Wat valt er uit deze studies te leren voor het ontwerp van een hedendaagse ethiek? Kunnen de antieken ook vandaag inspiratie geven voor een levensstijl en zelfzorg?
servais
zorgzaam verzet / panelgesprek
CirQue
Zorg roept vaak associaties op met zachtheid, terughoudendheid en misschien zelfs volgzaamheid. Maar kan ‘zorg’ ook een vorm van verzet zijn?
In dit panelgesprek gaan we aan de slag met de notie ‘zorgzaam verzet’. Verzet is meer dan ooit nodig, maar kan je ook op een zorgzame manier verzetten? Zorgzaam voor je omgeving? Zorgzaam voor de samenleving? Zorgzaam voor de activisten zelf?
Moderator: Sigrid Wallaert
tijdens de pauze / 16.30 - 17.30 u.
Je kan een kijkje gaan nemen bij verschillende activiteiten.
speeddates met filosofen van UGent
Hal
filosofisch salon
Hal
Deel je zorgen met peter Jean Paul Van Bendegem en meter Alicja Gescinska in hun filosofisch salon.
Boekenstand Limerick
De Gentse boekhandel Limerick brengt opnieuw zijn meest interessante filosofisch aanbod mee!
Hal
17.30 - 19 u
Je kiest bij inschrijving één van de sessies uit dit tijdsblok.
Willen we wel genezen? / debat
In het geval van crisis moet de filosofie een kritiek geven, zo luidt het inzicht van Kant. Het is de zorg die ze kan geven, zodat we vrij kunnen denken en handelen. Maar als de filosofische zorg een vertroosting is, kun je je afvragen wat ze mag hopen te remediëren. Wereldwijd lijken de kritiek en het kritische vermogen omringd door een waas van profylactische wanhoop, maakt kantiaans optimisme plaats voor trumpiaanse argwaan. Als we kunnen stellen dat de huidige kritiek massaal verworpen wordt, de kritiek dus zelf in crisis is, dan moeten we durven vragen: willen we wel genezen?
Moderator: Nicolas Terrie
Zwarte Zaal
Waar is de zorgende man? / Gesprek
Wie aan zorg denkt, denkt meestal niet direct aan mannen. Zorg wordt historisch gezien als een vrouwentaak, en dat stereotype beïnvloedt zowel mannen als onze bredere ideeën over wat zorg eigenlijk betekent. Mannen met een zorgberoep zwemmen vaak tegen de stroom in. Een mannelijke verpleegkundige kan 'minder mannelijk' worden gevonden, terwijl een man die met jonge kinderen werkt regelmatig met argwaan wordt bekeken. Deze negatieve evaluaties sluiten mannen uit van een praktijk die, naast zwaar en veeleisend, ook waardevol is. Tegelijkertijd blijven typisch mannelijke vormen van zorg, zoals die van jeugdsportcoaches, vaak buiten ons klassieke – vrouwelijke – beeld van zorg.
In dit gesprek verkennen we hoe deze beperkingen ons denken beïnvloeden en zoeken we naar de mogelijkheden van een inclusievere, rijkere opvatting van zorg.
Fotostudio 1
Sarah-Van-Looy.jpg)
%20kopie.jpg)
%20kopie.jpg)
Racisme, macht en verantwoordelijkheid in de gezondheidszorg / Gesprek
cIRQUE
Zowel patiënten en cliënten als medewerkers en onderzoekers ervaren structureel racisme in de gezondheidszorg. Denk aan verkeerde diagnoses, weinig tot geen representatie in onderzoek en foute stereotyperende aannames. Racisme in de gezondheidszorg, en in het algemeen, leidt bovendien tot nog meer negatieve gevolgen van het emotionele en fysieke welzijn van mensen.
In dit gesprek willen we een stap verder gaan dan bewustwording en door een intersectionele, filosofische lens kijken naar het gezondheidszorgsysteem. We kijken niet alleen naar de oorzaken en vooral naar ‘wat er nodig is’ om tot een anti-racistische gezondheidszorg te komen. Want hoe kunnen we structuren en systemen veranderen als we het ook niet over concepten als macht en verantwoordelijkheid hebben?
Moderator: Dirk Lafaut
%20Wouter%20Van%20Vaerenbergh%20(1).jpg)
Zorg voor de ziel. Op filosofisch consult
Zit je met een prangende levensvraag, zorgen, mentale knopen? Kom op spoedconsult bij een filosoof! Op deze 'speed-levensvragencoaching-date' ga je gedurende 15 minuten in gesprek met coach-filosoof Yoni Van Den Eede. Samen nemen jullie je vraagstuk onder de loep, om er – zelfs in dit korte tijdsbestek – klaarder in te zien. Instant verlichting; in meerdere betekenissen van het woord.
Beperkt aantal plaatsen. Je krijgt een individueel consult van een kwartier. Na inschrijving ontvang je jouw tijdsslot.
fotostudio 2
_JPG.jpg)
Harry Frankfurt: Liefde en het belang van waar we zorg voor dragen / Lezing
Servais
The importance of what we care about (1982) van de Amerikaanse filosoof Harry Frankfurt kan beschouwd worden als de aanloop naar zijn latere filosofisch onderzoek naar liefde. Eén van de stellingen die Frankfurt in dit werk presenteert, is dat degene die geeft om iets, zichzelf kwetsbaar maakt voor verlies in zoverre dat hij afhangt van datgene waar die om geeft. Hoewel ‘care about’ (‘geven om’) bij Frankfurt niet noodzakelijk één-op-één te herleiden is tot ‘care for’ (‘zorgen voor’), zal tijdens deze lezing de verhouding tussen beide worden verkend. Biedt het mogelijkheden voor een normatieve ethiek? En wat betekent het voor de relatie tussen ‘waarde’ en ‘moraliteit’?
april 2025
April is de Maand van de Filosofie. Jaarlijks worden in april door heel Nederland en Vlaanderen filosofische nachten, programma’s, lezingen, debatten en festivals georganiseerd rondom het thema van de Maand van de Filosofie.
In dit kader verschijnt er elk jaar tevens een nieuw filosofisch essay en een filosofisch kinderboek. De Socratesbeker wordt uitgereikt aan het meest prikkelende filosofieboek van het afgelopen jaar en eens in de twee jaar worden een nieuwe Denker des Vaderlands en jaarlijks De Jonge Denkers uitgeroepen.
Filosofieleesclub Sofie Avery: Over de schreef
Macht en grenzen aan de universiteit
zaterdag 19 april / 10.30 - 12.30 U.
Boekhandel Limerick, gent
In Over de schreef ontleedt Sofie Avery het complexe terrein van seksueel grensoverschrijdend gedrag aan universiteiten. Wanneer gaat een docent of student te ver? Wanneer gaat iemand ‘over de schreef’?
Ze biedt een krachtig tegenverhaal dat lezers uitnodigt om hun intuïties te bevragen en het zwijgen dat aan academische instellingen kleeft, te doorbreken. De auteur zal mee aanwezig zijn op de leesclub!
Het boekje komt uit op 26 februari en ligt vanaf 1 maart in de boekenwinkel.
Online ook bestelbaar via uitgeverij Letterwerk op shop.letterwerk.be
Gelieve het volledige boekje te lezen voor de start van de leesclub.
Begeleider: Jef Gerets
Filosofieleesclub Alicja Gescinska: De gezichtslozen
zondag 6 april / 10.30 - 12.30 U.
De Krook, gent
De novelle De gezichtslozen (verwacht februari 2025) is geïnspireerd op de reis die filosofe en auteur Alicja Gescinska maakte naar Beiroet, waar ze de Palestijnse vluchtelingenkampen bezocht. Een ervaring die diep onder haar huid is gekropen. We bespreken deze novelle en gaan in gesprek met de auteur. We bevragen wat zorg en zorgzaamheid betekenen in onze geglobaliseerde wereld. En welke rol spelen literatuur, fotografie en filosofie?
In haar nieuwe novelle vertelt Gescinska het verhaal van Mona die in 2019 enkele weken doorbrengt in Beiroet om er te werken aan een nieuwe reportage. De kunstfotografe vindt onverwachts vriendschap bij Ruba, Juhaina en de Palestijnse Suhaila. Van zodra Suhaila de fotografe meeneemt naar de plek van haar geboorte, het vluchtelingenkamp, zal niets nog hetzelfde zijn. In de vriendschap die zich ontvouwt, leert Mona anders kijken naar de wereld en zichzelf, en naar wat de vier vrouwen bindt: het diepe verlangen hun eigen leven te leiden.
De auteur zal mee aanwezig zijn op de leesclub!
Begeleider: Eva Rousselle
Filosofieleesclub Miriam Rasch: Luisteroefeningen
zaterdag 26 april / 10.30 - 12.30 U.
Boekhandel De Slegte Gent
Meningen, politieke statements en selfies domineren onze feeds. De druk om mee te doen met deze zelfprofilering kan groot zijn, niet alleen online maar ook thuis en op het werk. Hebben we enkel nog de keuze tussen luidkeels zenden of je terugtrekken in stilte, of bestaat er ook een alternatief?
In Luisteroefeningen gaat Miriam Rasch op zoek naar de ethiek van het luisteren. Wat gebeurt er als je je oren opent en begint te luisteren? In de constante stroom van beelden en prikkels legt Rasch de focus steeds terug bij het horen, bij geluid en bij de ontvangende kant.
Als we luisteren ontstaat meteen een relatie tot het gehoorde: van aandacht en ontvankelijkheid, van geven en binnenlaten. Oefenend met een ‘open oor’ ontdekt Rasch hoe een luisterende houding tegelijk standvastigheid en openheid met zich meebrengt. Een krachtig instrument in tijden van overprikkeling en polarisatie, dat voor iedereen binnen handbereik ligt.
Begeleider: Bas Matthynssens
Waar is de zorgende man? / Gesprek
Fotostudio 1
Wie aan zorg denkt, denkt meestal niet direct aan mannen. Zorg wordt historisch gezien als een vrouwentaak, en dat stereotype beïnvloedt zowel mannen als onze bredere ideeën over wat zorg eigenlijk betekent. Mannen met een zorgberoep zwemmen vaak tegen de stroom in. Een mannelijke verpleegkundige kan 'minder mannelijk' worden gevonden, terwijl een man die met jonge kinderen werkt regelmatig met argwaan wordt bekeken. Deze negatieve evaluaties sluiten mannen uit van een praktijk die, naast zwaar en veeleisend, ook waardevol is. Tegelijkertijd blijven typisch mannelijke vormen van zorg, zoals die van jeugdsportcoaches, vaak buiten ons klassieke – vrouwelijke – beeld van zorg.
In dit gesprek verkennen we hoe deze beperkingen ons denken beïnvloeden en zoeken we naar de mogelijkheden van een inclusievere, rijkere opvatting van zorg.